luns, 25 de maio de 2020

Entrega 12: os últimos cinco capítulos:

   No capítulo 13, temos dúas partes. Primeiramente Levi volve a pasar diante do lector unha nova colección de personaxes dun xeito parecido a como fixera xa en capítulos anteriores (mención especial merece o reencontro con Flora, polo seu patetismo), para ir despois á sala de cine dentro deste campo de refuxiados onde vemos unha escena distinta (e increíble) por película, ata chegar á final onde o lector pode escoller entre a risa, ou todo o contrario, pois debaixo dunha situación narrada como humorística, hai en realidade unha ameaza de violación de mulleres masiva. Afortunadamente,  había outras persoas intentando evitalo. Non podemos senón dicir que recorda bastante á escena de Apocalypse Now!, a película de 1979 de Coppola, Martin Sheen e Marlon Brando baseada na novela de Joseph Conrad, xa citada atrás, El corazón de las tinieblas, pero ambientada na guerra de Vietnam. Referímonos á escena das "Playboy girls" bailando ao son de "Suzie Q" (YouTube).

   Capítulo 14: escenas dos italianos no campo de refuxiados montando o seu propio teatro de variedades. Sobre o número do sombreiro de tres picos (aquí sería "Mi barba tiene tres pelos") acaba por dicir: "en él se percibía  (...) la respiración pesada (...) del sueño que exhalaban el exilio y el ocio cuando cesan el trabajo y el dolor, (...) tal vez porque en él se percibía la impotencia y la nulidad de nuestra vida y de la vida (...)."
   Máis adiante, a obra "El naufragio de los abúlicos", os rublos repartidos a horas intempestivas, e o anuncio da partida en tren. Chega incluso o mariscal Timoshenko, heroe nacional da URSS, para anunciar esa volta a Italia.

   Capítulo 15: sae o tren por fin o 15 de setembro de 1945. É rechamante o episodio dos soldadiños noviños que levan de gardas no tren xogando cos nenos italianos ás canicas, simulando o Giro de Italia. E logo non podía faltar Cesare facendo das súas, agora cun timo en plena estación. Pero o que brilla é o encontro imprevisto de Levi con Galina, a moza ucraniana dos primeiros capítulos, na estación do pobo dela, que de novo daba para un conto, pois parece que Levi case está por confesar un certo sentimento que algúns chamarían talvez amor. Mais, como sempre, Levi pasa por enriba como fixera no episodio do bosque, e quedamos, como sempre, sen saber demasiado. Finalmente pasan a Rumanía e hai en Iasi un encontro coa comunidade xudía, breve, pero significativo.

   Capítulos 16 e 17: mapa do propio libro en man recorremos Europa na volta a casa. Rumanía, Hungría, Checoslovaquia, Austria, ¡Alemaña!, Austria de novo, e Italia. Volve a picaresca nesta viaxe de máis dun mes para poder cociñar ou conseguir auga, e Cesare que abandona o tren e acaba volvendo ¡en avión!, desde Bucarest. Os personaxes tipicos desta obra non deixan de aparecer de país en país, pero son dous os momentos que cambian a situación esencialmente: a aparición dos estadounidenses (Jeep incluído) en Austria, un novo mundo, e a parada do tren en Munich, Alemaña, onde Levi vive dentro de si diferentes e encontradas emocións camiñando cos alemáns pola rúa, buscando os seus ollos...
   E logo..., o medo á volta a casa: ¿que pasaría agora unha vez na familia e na cidade dun, pasada esta "tregua" entre o inferno e a volta á patria? , ¿que pasaría dentro deles?, ¿como vivir a partir de agora? O pesadelo que se repite unha e outra vez nas noites de Levi descrito ao final do libro, remítenos á obra anterior e ao inferno, que segue existindo detrás de cada parede do que parece "a normalidade".

   Bibliografía e filmografía:
   -Levi, P., Los hundidos y los salvados, varias edicións. Parte III da "Triloxía de Auschwitz". Ensaio.
   - Primo Levi en diálogo con Ferdinando Camon, Anaya & Mario Muchnik, 1995.
   - Anónimo, Una mujer en Berlín, Anagrama.
   - Sebald, W.G., Sobre la historia natural de la destrucción, Anagrama.
   - Solzhenitsyn, A., Un día en la vida de Iván Denisovich, Tusquets. 
   - Speer, A., Memorias. Acantilado.
   - Lanzmann, C. (director),  Shoah, (1985). Documental sobre o Holocausto de dez horas. DVD e parcialmente na rede.
   - Rosi, F. (director), La tregua, película (1997). DVD. (Non moi boa).
  



 

3 comentarios:

  1. Estes últimos tres capítulos desfruteinos menos do habitual por seren menos divertidos. O final, pola contra, gustoume moito debido ao que conta sobre os seus medos. Pareceume unha boa forma de pechar o libro.
    A pesar de que "La tregua" é máis ameno ca o anterior tomo, penso que o primeiro me resultou máis interesante, e que polo tanto aprendín máis con el e o desfrutei máis.
    Penso que o que menos me gustou foi a escasez de personaxes femininos. Comprendo que Levi está a narrar feitos reais e que non se ía poñer a inventar cousas que non ocurriron, pero teríame gustado que aparecesen algunhas mulleres máis.

    ResponderEliminar
  2. Xa rematei o libro, estes últimos capítulos pasaron máis lentos e difíciles de ler. É un libro mais diverso que o primeiro, ten tanto tramos entretenidos como aburridos e é máis complexo debido a o vocabulario pouco común. A pesar de esto o primeiro libro foi o que contaba os horrores dos campos de concentración e por tanto é máis curioso e impactante.
    Chamoume moito a atención o último páragrafo co soño, recordándome a "La vida es sueño" de Calderón de la Barca.

    ResponderEliminar
  3. Hola a las dos, y de paso a los tres en la sombra: veo que ambas coincidís en la valoración de los libros y en la opinión sobre el sueño final del segundo.
    También veo que V. considera que hay pocos personajes femeninos, mientras I. insiste en su crítica al lenguaje del segundo. No insistiré.
    Sobre lo de las mujeres, creo que no es verdad, y sí lo es: hay muchos personajes femeninos, en realidad: la reaparición de Flora, la militar/enfermera soviética, Galina, las chicas alemanas del bosque, la novia de Cesare, la mujer alemana de la tienda de comestibles, y muchas más. Se dan sin embargo, en mi discutible opinión, dos cosas: 1) que Levi parece muy tímido con ellas, e incluso con su enamoramiento aparente con Galina ni hace mucho, ni cuenta nada. Otros tienen relaciones con mujeres muy intensas o directas, delante de él, incluso, pero él está en ambos libros muy retraído, y eso se refleja luego en lo que escribe; 2) que en realidad este segundo libro es más bien un conjunto de notas para escribir un libro que, a mi juicio, nunca acabó: pasa de largo en cada episodio así como lo empieza... La sensación que produce en todos sus capítulos es la de presentar resúmenes o apuntes rápidos de algo que no acaba nunca de contar: el reencuentro con Galina, sus conversaciones con ella al principio del libro, su aventura al perderse en el bosque, y un largo etcétera. Ambas cosas hacen que esa ausencia femenina sea y no sea. O sea, sí, pero no como proyecto, creo.
    Yo veo más bien este segundo libro como un homenaje, un agradecimiento, al pueblo llano ruso, al espíritu caótico, sentimental y con poco sentido de la medida de ese pueblo que a él lo acogió después del infierno nazi y antes de su regreso al mundo, como diría Tobias Wolff, donde, como se ve en el sueño del que habláis, el infierno nazi ya nunca más se fue (para muchos Levi no murió en accidente casero, sino que fue un suicidio, como el de tantos supervivientes del Lager). Esa tregua, esa estancia en el seno ruso es lo que quería contarnos, aunque a mi juicio de forma poco conseguida por lo dicho arriba sobre lo de esos apuntes no convertidos en obra realmente acabada.
    Transcribo un par de fragmentos del libro póstumo de J.E. Zúñiga, escritor también enamorado de la cultura y pueblo rusos, quien en la página 34 de su "Recuerdos de vida", nos dice a los miembros de este club: “(…) ése es el gran poder de la literatura. Transmitir un mensaje velado y alusivo para que un receptor ignorado pueda entender su propia vida e identificarse. La puerta de acceso a una obra es sentir que algo de ella es nuestro.” Y ya al final de ese librito, Zúñiga nos vuelve a decir, poco antes de su muerte: “Estos "Recuerdos de vida", este patrimonio de fantasía e ilusiones construido a lo largo de tantos años, este material que se ha ido formando a lo largo de mi vida, ¿adónde irá?, ¿adónde pasará? ¿Será una fuerza que, cuando yo muera, saldrá de mi cuerpo y volverá para infundir mis mismos anhelos en otra alma?”
    No pude evitar, al leer esas dos cosas, pensar en el homenaje al pueblo ruso de Levi en este librito que hemos compartido los seis mientras golpeaba el virus a nuestro país, ni en la palpable y patética nostalgia con la que nos cuenta todo aquello: el bosque, el caos ruso, las llanuras interminables, el alma eslava… “La tregua”.

    Un saludo a los cinco. Algo de este libro, y no sólo del otro, habrá quedado en vuestra memoria, quién sabe...

    ResponderEliminar