luns, 6 de abril de 2020

Entrada 9: capítulos 4-5-6 ("Katowice", "Cesare", "Día de la Victoria"):

 No capítulo 4, “Katowice” (ver mapa ao final do libro para localizar esta cidade), Levi comeza co seu retrato da alma rusa, completado en sucesivos capítulos. Ese retrato, cheo de admiración, gratitude e simpatía polos rusos e polo Exército Vermello, contrasta co carácter que el presenta como típico dos alemáns, e aquí debemos ser xustos con éstes: alemán non é o mesmo que nazi, polo mesmo que ruso non é o mesmo que bolchevique, ou español que franquista, ou italiano que fascista. Moitas das cousas contadas no libro anterior e rememoradas neste deben ser adxudicadas aos nazis, aos SS, non necesariamente a todos os alemáns. De todos xeitos, para Levi si é obvio que o carácter ruso, ou eslavo, é anárquico, desmesurado, sentimental, caótico, pouco respetuoso cos regramentos e horarios e moi tendente a embriaguez, mentres o alemán é amante da orde, amigo dos regramentos, obediente (talvez demasiado naqueles tempos) coas regras e superiores e co Estado, racionalista, etc. Ese choque de dúas mentalidades e almas é algo que Levi pretende facer ver ao lector, e de paso que vexa o cambio de mundo que supuxo estar baixo a bota nazi e agora a soviética (recordemos que a II Guerra Mundial non a inicia Hitler invadindo Polonia, senón Hitler e Stalin invandido á vez Polonia). Certo que Levi moitas veces mestura indebidamente soviético con ruso, e outras incluso mongol (o soldado da entrada do campo de Bogucice) con ruso ou eslavo, nunha sopa non moi rigurosa.
Sexa como sexa, Levi compara o campo soviético de Bogucice cun campamento xitano, con horarios e regramentos inexistentes de feito, e aquí temos de novo a “picaresca” da que xa falabamos na anterior entrada.
E a partir de aí comeza o desfile de personaxes, produto da época e desa “tregua” na que sitúa o libro, onde cada un, máis con cor de comedia ou sainete que de drama ou traxedia propia da obra anterior, ten os seus cinco minutos de gloria ante a cámara, e cada un coa súa historia debaixo do brazo:
O contable Rovi, tamén coñecido como “coronel” Rovi; Leonardo, o médico sobrevivinte do Läger; Marja Fjodorovna Prima, todo carácter; o doctor Davchenko, todo vodka e mulleres; Galina a rapaza ucraniana, e con ela a súa historia de adolescente desraizada; o italiano “o Ferrari”, fracasado na escola de ladróns (parece que si que existen) e paraíso dos piollos; Simone, a francesa membro da Resistencia francesa (“maquisarde”, ou sexa, do "maquis" ou guerrilla francesa antialemana, que tanto debe aos republicanos españois fuxidos de Franco nas súas terras); etc.

No capítulo 5, “Cesare”, dedicado sobre todo a este personaxe orixinario do gueto (barrio) xudeu de Roma. Levi gasta tinta na comparación de carácteres entre este Cesare e o “grego” do capítulo 3 do que falaba Violeta o outro día: semellantes, pero ben distintos á vez. Cesare é un buscavidas pícaro pero vitalista e con talvez maior atractivo que Mordo Nahum, aínda que con pouca fortuna coas noivas polacas...
Outra alma deste capítulo é o inefable ruso (e xudeu) con aspecto de Don Quijote mais sen cabalo, pois leva moto incorporada. Os rusos de golpe están nerviosísimos e ninguén sabe por que, ata que descubren que a razón é unha inminente “inspección” das autoridades soviéticas. O campo de xitanos sen regras nin horario vólvese tolo... Mais esa autoridade non chega ata ben despois, e é o capitán da terroríficaNKVD (baixa un pouco neste enlace ata ondi di "El régimen de terror": a NKVD era a policía secreta equivalente á Gestapo nazi). O capitán, acaba residindo permanentemenet emntre eles facendo pouco menos que números circenses coa moto na inspección...da cocina (diariamente: e iso significa todos-os-días, incluso coa perna rota).
O capítulo remata coa escena da venta da camisa por Cesare e Levi no mercado de Katowice, escena outra vez de pura picaresca.

No capítulo 6, “Día de la Victoria”, coñecemos o triste final da historia romántica de Cesare, pero sobre todo, está dedicado ao “paroxismo de entusiasmo” de oito días de rusos e non rusos pola victoria final sobre Hitler, onde Levi segue co seu retrato da alma rusa, agora con abundantes pinceladas de alegría, abandono e vitalidade.
Destaca a escena da obra teatral “Vanka Vstanka”, mostra impagable da alma rusa. E destaca igualmente, ao día seguinte, a mostra da outra cara desa alma, con ese burocratismo ruso pero tamén moi soviético no que cae Marja F. Prima cando Levi recoñece ante ela a admiración pola representación teatral do día anterior.
Remata o capítulo con ese partido de fútbol... arbitrado por un imposible capitán Don Quijote da NKVD (sen moto, nesta ocasión, pero con silbato histérico) que parece saído dunha película cómica. Moi ruso, si.

5 comentarios:

  1. Xa lín estos tres capítulos, chamoume especial atención a persoaxe de Cesare, pareceume interesante como engañaba a xente para ganar diñeiro. E fixeime nun cambio de ton neste segundo libro onde o protagonista esta mais "relaxado". Xa que incluso da lugar a escenas graciosas como a representación teatral e o partido de fútbol con a graciosa persoaxe do inspector.

    ResponderEliminar
  2. Tras ler estes tres capítulos sorprendeume moito que no primeiro ("Katowice") describisen a Galina como unha rapaza sen preocupacións, pois non entendo como pode alguén vivir esa época sen ningunha inquietude. Este segundo libro estáseme facendo máis ameno ca o primeiro e máis entretido.

    ResponderEliminar
  3. Ola. Estou de acordo: é este un libro distinto no seu espírito ao anterior. Non é tan dramático e tráxico, senón que Levi búscalle moitas veces ese ángulo humorístico e vitalista, dos personaxes, ou, mellor, da perspectiva que elixe para presentalos ante o lector. A escena da representación teatral é un bo exemplo, como dis, pero hai dúas pingas que a subliñan: a alma rusa (fronte á alemá) e a alegría colectiva do final da guerra. Levi quería reflectir ambas as cousas. (Dos rusos irá mostrando alternativamente esa simpatía polo seu carácter anárquico e sentimental, e o lado escuro que presenta a maquinaria soviética, aínda que isto último menos, talvez pola súa débeda por un exército que o liberou do Lager).
    Cesare ten ese punto que dis, pero tamén destacaría ese atractivo que esperta a simpatía e interese da xente de forma inmediata, cousa que o "grego", que en breve reaparecerá, non tiña.
    O que ti chamas "inspector" era en realidade un membro da policía secreta soviética, e ese era un cargo sinistro e que espertaba o terror, pero Levi elixe, como diciamos arriba, o seu lado cómico, charleschaplinesco. Pero a saber como llas gastaba entre pirueta en moto e pirueta...
    Galinca? Tes moita razón. Talvez era a súa forma de "tirar para adiante", de autoprotexerse, ou como se di ás veces, "a procesión ía por dentro" e acabaría por saír anos ou meses máis tarde en forma de Deus sabe que crise persoal. Fora arrincada da súa familia, pero tiña que sobrevivir, como todos os demais: o libro é unha colección de sobreviventes, e ela era unha variante entre miles. Era unha adolescente, ademais: probablemente moi madura en moitas cousas, pero moi inmatura noutras que este libro apenas deixa observar, pois pasa de longo ante ela...
    Moitas gracias polos teus comentarios. Oxalá haxa máis en breve. Un saúdo, a ti, e ao resto dos membros do club que estarán lendo isto.
    Chao...

    ResponderEliminar
  4. Creo que fomos dúas persoas, pois eu só publiquei o primer comentario.

    ResponderEliminar
  5. Perdón, pois.
    Un saúdo a ambos "anónimos". E gracias por estar aí.

    ResponderEliminar